Kalbin dış katmanlarının çabucak altında yer alan bu hudut ağına “intrakardiyak hudut sistemi” ismi veriliyor. Bu hudut ağı, uzun müddettir beynin ve omuriliğin gönderdiği bilgileri ileten bir durak olarak kabul ediliyordu. Lakin araştırmalar, bu hudut ağının kalbin atışını düzenlemede beyin üzere bir fonksiyon gördüğünü gösterdi.
Araştırmayı yöneten Karolinska Enstitüsü’nden nörobilimci Konstantinos Ampatzis, “Bu küçük beyin, kalp atışını sürdürme ve denetim etmede, beynin nefes alma ve yürüme üzere ritmik fonksiyonları düzenlemesine misal bir rol oynuyor” dedi.
Kalbin kendi kendine attığı uzun vakittir biliniyor ve bu durum 18. yüzyılda Alman anatomist Albrecht von Haller tarafından “doğal uyarılabilirlik” olarak tanımlanmıştı. 19. yüzyılda ise kalpteki gangliyon ismi verilen hudut demetlerinin, kalp atışını düzenleyen birer “doğal pacemaker” olduğu keşfedildi.
Bugün bilinenlere nazaran, beyin kalbin işleyişini “savaş ya da kaç” reaksiyonunu yöneten sempatik sistem ve “dinlen ve sindir” reaksiyonunu yöneten parasempatik sistem aracılığıyla denetim ediyor. Lakin bu denetimin karmaşıklığı hâlâ bilim insanlarını şaşırtıyor.
İNSAN KALBİ İLE ORTAK NOKTALAR NELER?
Ampatzis ve takımı, zebra balığının kalbinde bulunan hudut hücrelerini detaylı bir halde haritalamak için RNA profilleme, bağışıklık işaretleme ve elektriksel özellik tahlilleri üzere usuller kullandı. Bu süreçte, çiğneme, yürüme üzere merkezi ritmik fonksiyonları düzenleyen hudut yollarına benzeyen hücre tipleri keşfettiler.
Zebra balığı ve beşerler ortasında yüz milyonlarca yıllık evrimsel ara olmasına karşın, her iki çeşidin de kardiyovasküler fizyolojilerinde büyük benzerlikler bulunuyor. Bu, omurgalıların kalplerindeki hudut sisteminin sandığımızdan çok daha gelişmiş olabileceğini gösteriyor.
YENİ TEDAVİ YOLLARI İÇİN UMUT
Ampatzis, “Kalbin hudut sisteminin ne kadar karmaşık olduğunu görmek bizi şaşırttı” dedi ve bu sistemin daha güzel anlaşılmasının aritmi üzere kalp hastalıklarına yönelik yeni tedavi metotlarının geliştirilmesine yardımcı olabileceğini vurguladı.
Bu bulgular, kalp ile beyin ortasındaki ilgiye dair yeni soruları gündeme getiriyor. Gelecekte yapılacak araştırmalar, diyet, hastalık ve aktivite üzere faktörlerin bu sistem üzerindeki tesirini anlamamızı sağlayabilir.